నోటిఫికేషన్

 వేళ్ళు అలవాటుగా పాస్ వర్డ్ టైప్ చేశాయి. ఎర్రర్… 

 

జాగ్రత్తగా మరోసారి నొక్కగానే మళ్ళీ తప్పు పొమ్మంది. కంగారొచ్చి జాగ్రత్తగా మూడోసారి నొక్కేముందు గుర్తు చేసుకున్నా.. కేప్స్ లాక్ సరిచూసుకుని ఎంటర్ చేసేదాకా ఊపిరి బిగించి ఉంచడం అర్ధమవుతోంది. 

 

ఛ!! లాక్డ్ ఔట్.. 

 

*****

 

తెలివొచ్చేసరికి ఆరున్నర. పళ్ళు తోముకుంటూంటే కల గుర్తొచ్చింది. నిజంగా లాక్ అయిపోలేదు కదా అని క్షణకాలం అద్దంలో మొహం చూసుకుంటూ ఆలోచించుకున్నాను. ఇంతకీ సెక్యూరిటీ క్వశ్చన్ ఏమిచ్చానో గుర్తే లేదు. మొదటి కార్ పేరయుంటుంది. లేదా నిక్ ని మొదటిసారి కలిసిన చోటయుంటుంది. 

 

ఫోన్ అందుకుని నొక్కాను.. అటు నుంచి అమ్మ గొంతు వినబడగానే అడగాల్సిన ప్రశ్న సిద్ధంగా ఉంది. 

 

“మామీ, నీ మైడెన్ నేమ్ నాకెప్పుడూ చెప్పలేదేంటి?” 

 

ఫోన్ కాల్ అయ్యాక... కాఫీ కప్ వెచ్చదనాన్ని చేతులతో కప్పుతూ అద్దంలోంచి బయటికి చూస్తూ కూర్చున్నాను. పేరెంట్సేమో హైస్కూల్ స్వీట్ హార్ట్స్. వాళ్ళ ఒక్కగానొక్క కూతుర్ని మాత్రం ప్రేమలో పెద్ద ఫెయిల్యూర్నయ్యాను. 

 

“Move on Sweetie… It has been almost two years! The day's still young. Swipe right again. Alright, tell me when are you coming home?” 

 

మామీ మాటలు మెత్తగా, ప్రేమగా చెవుల్లో మోగుతున్నాయి. 

రెండేళ్లు! పాండెమిక్ ఊడ్చి పెట్టేసిన రెండేళ్ల సమయమూ నా ఒంటరితనానికి లెక్కగా పనికొస్తుందని ఊహించలేదు. 

 

*****

 

నిక్ తో ఇదే అపార్ట్మెంట్ లో, ఇదే బ్రేక్ఫాస్ట్ టేబుల్ దగ్గర  గడిపిన చివరి ఉదయం నాకు స్పష్టంగా గుర్తుంది. ఆల్బమ్ లో ఫోటోలే ఇంకా డిలీట్ చేసెయ్యలేకపోతున్నాను. మొన్న ఉదయమేగా.. మెమొరీస్ లో నిక్ కోసం చేసిన అవకాడో టోస్ట్ ఫోటో కనిపించింది. 

 

అదేనా నేను తనతో పూర్తి ప్రేమలో ఉండగా తీసిన చివరి ఫోటో అని అనుమానమొచ్చింది. ఆల్బమ్ తీసి చూసుకుంటే ఆ రోజు సాయంత్రం బైకింగ్ కి వెళ్లొస్తూ తీసుకున్న ఫోటోలు కనిపించాయి. సాయంత్రం డిన్నర్ చేస్తూ తీసుకున్న ఫోటోలూ ఉన్నాయి. అవే ఆఖరనమాట! ఒకటా రెండా… తొమ్మిదేళ్ల సహజీవనం. పెళ్లి దాకా వెళ్లిన బంధం! మర్చిపోయి ఎలా మూవాన్ అయిపోతాను? 

 

*****

 

ఆ రోజు రాత్రి మంచం మీద చేరాక పెళ్లి కోసం ఇంకా చెయ్యాల్సిన పనుల గురించి నిక్ తో మాట్లాడుతూ ఉన్నట్టుండి "ఇప్పుడిదంతా అవసరమా.." అని బయటికే అనేసాను. తనేమీ మాట్లాడలేదు. ఆపై ఇద్దరికీ నిద్ర పట్టలేదు. 

 

ఇలా జరుగుతుందని ఎందుకో మాకు లోలోపలే తెలుసనుకుంటా. మర్నాడు కాఫీ తాగుతూ చెప్పేసా.. ఈ పెళ్ళి జరిగేలా కనిపించడం లేదని. పెద్ద పెద్ద మాటలేవీ లేకుండానే తొమ్మిదేళ్ళ మా బంధం ముగిసిపోయింది.

 

పాండెమిక్ వెడ్డింగ్ కేన్సిల్ అయితే పెద్దగా ఎవరికీ సంజాయిషీ చెప్పుకోనవసరం లేదేమో కానీ, ఇది అంతకు ముందు జరిగినది.. సరిగ్గా 2019 చివర్లో. అరడజను ఫోన్ కాల్స్, కొన్ని ఈమెయిల్స్  తో పెళ్లి పనులు ఆపగలిగాను. 

 

ఉన్నట్టుండి మెరుపులా ఓ ముఖ్యమైన విషయం గుర్తొచ్చింది. స్టోర్ కి పరిగెత్తి వెళ్ళి ఫోన్ చార్జర్ కొనుక్కున్నాను. అప్పటికి నెలరోజులుగా అతని చార్జరే వాడుతున్నాను మరి. పాడయిన వస్తువులకి స్పేర్ ఉండని ఒంటరి జీవితంలోకి మళ్ళీ అడుగుపెట్టానారోజు. ఫోన్ లేకపోతే రోజెలా గడుస్తుంది?

 

*****

మొదటిసారిగా స్నేహితులింట్లో కలిసాం మేం. నిక్ అప్పట్లో నార్టన్ లో పనిచేసేవాడు. నేను న్యూజీలాండ్ వెళ్ళి పనిచెయ్యాలనే ప్రయత్నంలో ఉన్నాను. అప్పుడే ఒక ఇంటర్వ్యూ పూర్తిచేసా కూడా. మాటల్లో ఆ విషయం చెప్పాక నిక్  మొహంలో, నవ్వులో కొంత మార్పు కనిపించింది. 

 

ఇదేమీ కుదిరే వ్యవహారం కాదని అప్పుడే అనిపించింది. రెండు రోజుల తరువాత డేట్ కి వెళ్దామని తను పిలవకపోతే అక్కడితో ఆగిపోయేదే. నేనా ఇంటర్వ్యూ లో ఫెయిలయ్యానని నా స్నేహితుల ద్వారా తెలిసాకే ఫోన్ చేశాడని నాకూ తెలుసు. మేమెప్పుడూ ఆ విషయం మాట్లాడుకోలేదు.

 

నా ఉద్యోగరీత్యా టెక్నాలజీ ఎక్కువగా వాడుతాను. 

"నాకు మాత్రం ఇదే ఉద్యోగం కాదా?" అని తను నవ్వేవాడు. 

 

సహజంగా కూడా నాకు టెక్నాలజీ ఇష్టం. తనేమో ఎన్ని సెక్యూరిటీ బ్రీచ్ లు జరుగుతున్నాయో అనే విషయం మీద గంటలకి గంటలు మాట్లాడగలడు. మా ఇంట్లో జరిగే పార్టీల్లో సుషీ, షార్డెనే, ఈ లెక్చరూ తప్పనిసరి అని నవ్వుతూ ఉండేదాన్ని. అయినా నన్నెప్పుడూ తక్కువ చెయ్యలేదు తను. కొత్తగా మార్కెట్ లోకి వచ్చిన ఫోన్ కోసం లైన్లో నిలబడదామన్నా, బిల్లులన్నీ ఆన్లైన్ కడదామని చెక్ బుక్ ఆర్డర్ చెయ్యడమే మానేసినా సహకరించేవాడు. ఇది మా పరిచయమైన కొత్తల్లో.. అంటే పది పన్నెండేళ్ళ క్రితం విషయం. ఇన్నేళ్ళలో  నా చుట్టూ ప్రపంచం ఎంత మారిపోయిందో తల్చుకుంటే నాస్టాల్జిక్ గా లేదేంటో! 

 

*****

 

మేమిద్దరం కలిసి వెళ్ళిన పార్టీల ఫొటోలు, రెస్టారెంట్ ల చెక్ ఇన్స్, వెకేషన్స్, హాలిడే పార్టీలు.. నా దగ్గర బహుశా ఇరవై ముప్ఫై వేల ఫొటోలుంటాయేమో! మేం కలిసి తీసుకున్న మొదటి ఫోటో ఆ రాత్రి స్నేహితుల ఇంట్లో.. నా చేతిలో వైన్ గ్లాస్, గ్రూప్ ఫోటోలో నా పక్కనే చోటుచేసుకుని నిలబడ్డ నిక్. తన మొహంలో అదే నవ్వు, కళ్ళలో ఉత్సాహపు వెలుగు. ఆ ఫోటో చూస్తుంటే ఆ క్షణానికి టైం ట్రావెల్ చేయగలిగితే బావుండునని బలంగా అనిపిస్తోంది. 

 

నిక్ కి సంబంధించిన ఆఖరి ఫొటో... కిచెన్ కౌంటర్ మీద సగం తెరిచిన టు గో బాక్స్, తన నోట్లో క్రాబ్ సుషీ.. డిజిటల్ గా ఆ సుషీ వయసు రెండేళ్ళు. అది కాలంలో ఘనీభవించి ఫొటో రూపంలో నా ఫోన్ లో ఉండిపోయింది.

 

ఇదొక్కటే కాదు. మేం విడిపోయాక చాలా రోజులు నా పర్సనల్ లేప్టాప్ మీద స్క్రీన్ సేవర్ గా మా ఫొటోలు కనిపిస్తూ ఉండేవి. నిర్లిప్తంగా చూస్తూ ఉండేదాన్ని. ఇక చాలు అనుకుని అవి తీసేయడానికి నెల్లాళ్ళయినా పట్టిందేమో. నా మొబైల్ రిమైండర్లలో తన డెంటిస్ట్ అపాయింట్మెంట్స్ కనిపిస్తూ ఉండేవి. ఒకటా రెండా.. తొమ్మిది సుదీర్ఘమైన సంవత్సరాలు. 

 

ఏ అర్ధరాత్రో తెలివొస్తే, ఇవన్నీ ఎలా వదిలించుకోవాలా అనే ఆలోచన పట్టి పీడించేది. అరచేతిలో ఉన్న ఫోన్ విసిరి కొట్టేస్తే సరిపోతుందా? పేరు, ఊరు, సోషల్ సెక్యూరిటీ నంబర్లతో ముడిపడి ఉన్నవెన్ని మారాలి! ఫైనాన్స్ లెక్కలు కూడా కలిస్తే ఆ చిక్కుముడి విప్పడం ఎవరి తరం! మనిషి ఐడెంటిటీతో నరనరాల్లోంచీ ఏకమైపోయిన డిజిటల్ ప్రపంచంలోంచి ఎలా పారిపోవాలి! 

 

*****

 

నేను అస్తమానం ఫోటోలు తీస్తానని విసుగు నిక్ కి. 

 

"ఈ ఫొటోలన్నీ కరెన్సీ అయితే బావుండు. డౌన్ పేమెంట్ కి పనికొచ్చేది." అని నవ్వాడొకరోజు నా ఆల్బమ్ చూస్తూ.  బే ఏరియాకి వెళ్ళిపోయి కలిసి ఇల్లు కొనుక్కుందామని నిర్ణయించుకున్నప్పుడు చూసిన ప్రతీ ఇంటికీ లెక్కలేనన్ని ఫోటోలు తీసుకున్నాను.  

 

ఆఫీస్ లో ఏదైనా సర్ప్రైజ్ పార్టీ ప్లాన్ చెయ్యాలంటే ఎవరి ఫొటో అయినా నా దగ్గర ఉండేది. సన్ గ్లాసెస్ ఎక్కడ పోయాయో ఆరోజు తీసుకున్న ఫొటోలు చూసే నిర్ధారించుకోగలిగాం. 

నాకు తెలియకుండానే నేను జ్ఞాపకాలని పోగు చేస్తూ ఉండేదాన్ని. ఫలానా రోజు ఫలానా పని చేసాం అని కచ్చితంగా టైం తో సహా చెప్పగలగడం గొప్పగా ఉండేది. కానీ దానికేం బుర్ర ఉపయోగించక్కర్లేదు కదా.

 

నిక్ తో విడిపోయాక, మామీ బలవంతం మీద థెరపిస్ట్ దగ్గరికి వెళ్లాను. ఇవన్నీ మర్చిపోవడానికి మందుల్లేవా, ఇన్నిసార్లు తల్చుకోవాలా అని ఏడ్చానొకరోజు. 

 

అప్పుడామె చెప్పింది. జ్ఞాపకాలని మరిచిపోవడంతో పాటూ మార్చుకోగలగడం కూడా ఓ గొప్ప వరమని. ప్రపంచ యుద్ధాల్లోంచి, విపత్తుల్లోంచీ బయట పడినవారికి ఫోటోలు ఉండే అవకాశం తక్కువ. వాళ్ళు సహజంగానే జ్ఞాపకాలని మార్చుకోగలుగుతారట. 

మరి నేనో? నాదొక బాధ కాదా? 

 

నా చుట్టూ ఉన్నవన్నీ జ్ఞాపకాలే! కోరి పేర్చుకున్నవి.. డిజిటల్ గా. నా సంగతి సరే, జీవితాన్ని ఈ సోషల్ మీడియా శకంలో మొదలుపెట్టిన చిన్నపిల్లలు.. టీనేజర్ల పరిస్థితేంటి? డిజిటల్ నేటివ్స్ కదా వాళ్ళు! చెరిపేద్దామన్నా చెరగని తప్పటడుగుల్ని చూసుకుని చిన్నపిల్లలెవరో ఏడుస్తున్నట్టనిపించింది. కొత్త పేజీ తిప్పడమనేది సాధ్యమే కాదు కదా వాళ్ళకి!

 

*****

 

డిజిటల్ ఫుట్ ప్రింట్ గురించి అందరికీ తెలుసు. అందరం చాలా సులువుగా మర్చిపోయే విషయమది. కొన్నేళ్ళ పాటు నేను డౌన్లోడ్ చేసిన ప్రతీ యాప్, నేను సబ్స్క్రైబ్ చేసిన ప్రతీ వెబ్సైట్ వివరాలూ ఒక ఎక్సెల్ లో రాసిపెట్టుకునేదాన్ని. అవి కూడా నిక్  హెచ్చరించడం వల్ల ఎక్కడో కలిగిన భయం ఫలితమే. తరువాత ఎప్పుడో అవసరం తీరగానే అన్నీ డిలీట్ చెయ్యాలని నా ప్లాన్. అవసరం తీరడమనేది భ్రమ. ఉహూ.. అవసరముందనుకోవడమే అసలు భ్రమ. 

 

మా బ్రేకప్ తరువాత ఓ బిజినెస్ మీటింగ్ లో పరిచయమైన లోగన్ తో డిజిటల్ ఫుట్ ప్రింట్ గురించి మాట్లాడినంతసేపూ నిక్ గుర్తొస్తూనే ఉన్నాడు. లోగన్ ‘ఘోస్టరీ’ అనే కంపెనీలో పనిచేస్తుంది. ఇంటర్నెట్ లో మన వివరాలెక్కడెక్కడ ఉన్నాయో తెలుసుకునే టూల్ తయారుచేశారు వాళ్ళు. అది మార్కెట్ చేసేందుకే లోగన్ నన్ను కలిసింది. 

 

ఇంకేం.. పెళ్లి కేన్సిల్ అయ్యాక సబ్స్క్రిప్షన్ తీసేసినా, నన్ను ప్రతిరోజూ నోటిఫికేషన్లతో చాలా విసిగించే ఓ వెడ్డింగ్ వెబ్సైట్ క్రోం లో పెట్టి, అందులోంచి పువ్వులమ్మే వెబ్ సైట్ కి వెళ్ళి, ఘోస్టరీ తో ట్రాక్ చేసి చూసా. అక్షరాలా పదహారు ట్రాకర్లు నన్నే చూస్తున్నాయి. ఒక్కసారి నా చుట్టూ ఉన్న బుడగ టప్ మని పేలిపోయిన భావన.

 

"నువ్వు వద్దనుకున్నా నిన్ను వదలనివెన్నో ఉన్నాయి సైబర్ ప్రపంచంలో. మనిషి పోయినా ఇక్కడిక్కడే తిరిగే దయ్యంలా.." అని నవ్వింది లోగన్.

 

 

*****

 

నిక్ నాకు ప్రపోజ్ చెయ్యడం వింతగా జరిగింది. వెగాస్ ట్రిప్ లో అడుగుతాడని, క్రిస్ మస్ కి తప్పదనీ ఊహిస్తూ వచ్చానా.. యొసమిటీ హైకింగ్ ట్రెయిల్  లో ప్రపోజ్ చేసాడు. నడుస్తూంటే ఒక మలుపులో పెద్ద సెకోయా చెట్టు కనిపించింది. అక్కడ ఫోటో సెషన్ అయ్యాక ఫోటోలు చూసుకుంటూ నిలబడ్డాను. నన్ను చూస్తూ ఎదురుగా ఎంతసేపు నిలబడ్డాడో మరి. నేను తలెత్తి చూసేసరికి, నెమ్మదిగా నేల మీదకి మోకాలు పెట్టి వంగాడు. ఏడుపొచ్చేసింది. ఆ క్షణంలో తన చేతిలో మెరిసిన ఆ ఉంగరం మెరుపు ఇంకా మర్చిపోలేను!  

 

యొసమిటీ నుంచి వెనక్కి రాగానే గబగబా అరడజను సైట్స్ లో రిజిస్టర్ చేసాను. లొకేషన్, ఫ్లవర్స్, కేక్, టేబుల్ డెకార్… అన్నీ నేనొక్కర్తినేగా చూసుకోవలసింది. 

 

ఎలాంటి హెయిర్ స్టైల్ వేసుకోవాలో అర్ధం కావడం లేదని ఓ ఫ్రెండ్ తో చెప్పుకు బాధపడితే, పిన్ టెరెస్ట్ లో చూడమని సలహా ఇచ్చింది. తీరాచేసి పిన్ టెరెస్ట్ లో నేనెప్పుడో రిజిస్టర్ చేసుకున్నానట!  గుర్తే లేదు. నా ఈమైల్ అడ్రస్ ని ఇట్టే చూపించేసింది యాప్. పాస్వర్డ్ రీసెట్ చేసి లాగిన్ అయిపోవడమే. పిన్నులే పిన్నులు అప్పట్నుంచీ. ఇన్స్టా ఫేస్ బుక్ తో కలిసి వచ్చే ప్లస్ వన్ కాబట్టి అదీ అందుబాటులోనే ఉంది.

 

పెళ్ళి వద్దనుకున్నాక కూడా నా న్యూస్ ఫీడ్ నిండా వెడ్డింగ్ గౌన్లు, కేకులే. నొప్పేసేది, ఏడుపొచ్చేది, ఎందుకిలా జరిగిందనే బాధకంటే ఈ నస ఎలా వదుల్చుకోవాలో అర్ధమయ్యేది కాదు. 

 

ఎవరైనా మెసేజ్ చేసినా కింద అక్షరం టైప్ చెయ్యగానే బిలబిలా మిగిలిన నోటిఫికేషన్స్ కనిపించేవి. అన్నీ డిలీట్ చేసి మెయిల్ ఓపెన్ చెయ్యగానే "పన్నెండు హనీమూన్ స్పాట్స్" అంటూ ఎవడో మెయిల్ పంపేవాడు. మనిషి జీవితంలో ఏడవడానికి కూడా ఖాళీ లేనంతగా డిజిటల్ నస.

 

సెట్టింగ్స్ మార్చుకున్నాను. సజెషన్స్ తగ్గాయి కానీ పూర్తిగా పోలేదు. తుడిచిపారేసే అవకాశమే లేదేమిటని సర్చ్ చేస్తే నేను మైనారిటీ లో ఉన్నానుట! మార్చగలం కానీ పూర్తిగా ఆపేయలేం. 

పెళ్ళి అనుకున్నాక చేసుకున్నవారికి ఏ సమస్యా లేదు. వద్దనుకునేది మైనారిటీయే కదా. 

అలాగే ఒక ఇల్లు కొనుక్కోవాలని కోనేసుకుంటే అక్కడితో అయిపోతుంది, ఏ కారణానికైనా కుదరని వాళ్ళకి మళ్ళీ అదే గుచ్చీ గుచ్చీ చూపించడం హింస కాక మరేమిటి? 

ఇదే బిడ్డ గదికి వేసుకునే రంగుల కోసం పిన్ టెరెస్ట్ లో వెతుక్కున్న అమ్మాయికి ఏదైనా అనుకోని పరిస్థితుల్లో బిడ్డ పుట్టి ఉండకపోతే?

 

నాకొచ్చిన అనుమానమే ఎవరికైనా వచ్చి ఉంటుందా అని ఫోరమ్స్ లో చూసా. మనస్తత్వాలని కాచి వడబోసి బిలియన్ల  డాలర్ల బిజినెస్ చేస్తోంది సోషల్ మీడియా! అంత సులువుగా మనుషుల్ని పోనిస్తుందా? జ్ఞాపకాలని కూడా సెలెక్టివ్ గా చూపిస్తుంది. 

 

*****

 

ఫేస్ బుక్ మెమొరీస్ లో తరచూ మా రెస్టరెంట్ చెకిన్స్, ఫొటోలు కనిపిస్తాయి. "ఈ జ్ఞాపకాలు అచ్చంగా నీకు మాత్రమే కనిపిస్తాయి సుమా. అందరికీ చెప్పమందువా?" అని భద్రంగా తాళం పెట్టి చూపించి మర్యాదగా అడుగుతాడు. వద్దంటే మానేస్తాడు. 

 

విరిగిన కాలో, చెయ్యో కట్టు కట్టించుకున్నాక సంతకాలు పెట్టించుకుని ఫోటో తీసుకుంటాం కదా.. మరి అదీ కనిపించాలి కదా అనుకున్నాను. అవి కనిపించవు! ఈ లెక్కన హాస్పిటల్ గౌన్స్ ని కనిపెట్టే ఇంటెలిజెన్స్ ఉంటే తప్ప వాటిని దాచడం కుదరదు. మరి ఎవరైనా బిడ్డని ఎత్తుకున్న ఫొటోలో గౌన్ ఉంటే? ఇదే ప్రశ్న అడిగితే మెషీన్లు ఇంకా అంత నేర్చుకోలేదు అన్నాడొక ఫ్రెండ్. అతను ఫేస్ బుక్ లో పనిచేస్తాడు. క్షణక్షణానికీ మెషీన్లు నేర్చుకుంటున్నాయి.. అదెంతపని! మనమే ముఖ్యమైనవి ఎన్నో మర్చిపోతున్నాం. 

 

జీవితంలో నొప్పీ ఒక భాగం కదా.. అనుకుంటే ఈ పాండెమిక్ పోస్ట్ లు ఏడాది తరువాత మెమొరీస్ లో కనబడితే!

 

రెండేళ్లుగా ఇంట్లోనే ఉన్నాను. వీలు చిక్కినప్పుడల్లా కూర్చుని డిజిటల్ ఫుట్ ప్రింట్ ని వీలైనంత చెరపడం మొదలు పెట్టాను. కొన్ని సులువుగా దారం తెంపినంత పుటుక్కున టాటా చెప్పేస్తున్నాయి. కనిపించినంత సులువుగా అక్కడితో అయిపోదని నాకూ తెలుసు. ఎక్కడో ఎవరో నా క్రెడిట్ కార్డ్ మీద మూడువేల రూపాయిల ఎలక్ట్రానిక్స్ కొన్న సందర్భం అకస్మాత్తుగా గుర్తొచ్చింది. ఎక్కడికి పారిపోతాం! ఎవరి నుంచి పారిపోతున్నాం?

 

ఒక మనిషికి  దూరమైపోవాలనుకున్న మరుక్షణం వెళ్ళి చార్జర్ కొని తెచ్చేసుకున్నంత సులువుగా డిజిటల్ స్వేచ్ఛ కొనేసుకోగలనా? 

 

సాలీడు గూడు కట్టినట్టు జాగ్రత్తగా నా చుట్టూ నేనే అల్లుకున్న డిజిటల్ ప్రపంచం, నన్ను కదలనివ్వట్లేదు. సూపర్ పవర్స్ లేని మామూలు మనిషిని కదా. 

 

*****

 

ఫోన్ లో ఫొటోలు స్క్రోల్ చేస్తూ ఆగిపోయాను. ఆ ఫోటో నా ఫేవరెట్. అందులో మామీ వీపు మాత్రమే కనిపిస్తోంది, నేను తనని కౌగిలించుకున్నాను. నా మొహం, తన భుజం మీదుగా  కేమెరా వైపు చూస్తూ నవ్వుతూ కనిపిస్తోంది. తెల్లని సిల్క్ గౌన్ లో ఉన్నాన్నేను. నన్నలా చూసి తను కన్నీళ్ళు పెట్టుకుంది. సేల్స్ గర్ల్ గబుక్కున నా ఫోన్ అందుకుని తీసిన ఫొటో అది.  మామీని చుట్టుకున్న నా చేతికున్న ఉంగరపు రాయి దీపాల వెలుగుల్లో తళుకుమంటోంది. నా మోహంలో స్పష్టంగా కనిపిస్తున్న గర్వం, ఆనందం! అది డిలీట్ చెయ్యలేను. మామీని అలా కౌగిలించుకోవాలన్నా కుదరనంత దూరం రెండేళ్లుగా మా మధ్య. ఆ ఫోటోకి ఇక్కడ కూర్చున్న నాకూ మధ్యలో ఒక పాండెమిక్ నడిచిన రెండేళ్ల కాలం ఉంది. వీలైనంత త్వరలో ఇంటికెళ్ళాలి. 

 

నాకిష్టమైన ఫొటో ఇంకొకటుంది. సెకోయా చెట్టు కింద నిలబడి నవ్వుతున్న నేను.  

 

అక్కడే నిక్ నన్ను పెళ్లి చేసుకోమని అడిగాడు. "Paula Merril, will you marry me?" అన్నాడు. 

 

ఎందుకు కాదనలేకపోయాను? ఈ జ్ఞాపకాలన్నీ చెరిపేయనవసరమే ఉండేది కాదుగా..

 

“ఇంతేనా? ఇంకాస్త రొమాంటిక్ గా అడగలేకపోయావా?” అని తరువాతెప్పుడో కవ్విస్తే.. 

 

“రోజులో ఒక ఫోన్ కి ఏవరేజ్ న అరవై మూడు నోటిఫికేషన్స్ వస్తాయట. నీ ఫోన్ కైతే దానికి డబల్ అనుకో.. నీ ప్రతి నోటిఫికేషన్ నేనే అవాలనుంది, పెళ్లి చేసుకుంటావా అని అడిగుండాల్సింది!” అన్నాడు నవ్వుతూ.. 

 

 *****

(after reading an article in Wirally) 

 

కచ్ఛపసీత

"వాల్మీకి లోకానికి ఓ మహోపకారమూ, ఓ మహాపకారమూ చేశాడు." అన్నారట ఇంద్రగంటి హనుమచ్ఛాస్త్రి గారు, ఎస్వీ భుజంగరాయశర్మ గారితో.. 

"రామాయణాన్ని వ్రాసి ఈ జాతి అభిరుచుల్నీ, అభిప్రాయాల్నీ యుగయుగాలుగా తీర్చిదిద్దాడు. అది మహోపకారం కాదా!" 

"సరే, అపకారం ఏమి?" టన్నారు భుజంగరాయశర్మ.

"మరి కొత్తది రాయడానికి ఎవరికీ ఏమీ మిగిల్చిపోలేదు." అన్నారట హనుమచ్ఛాస్త్రి గారు. 

వాల్మీకి రామాయణంలోంచి శాఖోపశాఖలుగా విస్తరించిన అభివ్యక్తులన్నీ దేశాల ఎల్లలు దాటి విస్తరించాయి. రామాయణపాత్రల్నీ, వర్ణనల్నీ మించి కొత్త ఊహ ఏదైనా ఉందా అంటే అనుమానమే. పూర్వకవుల దగ్గర్నుంచీ ఏదో ఒక పాత్రని ఆరాధించడమో, సన్నివేశాన్ని విశ్లేషించడమో, వాల్మీకంలో వాచ్యార్ధానికి వెనుక ఇంకా ఏదైనా ఉందా అని ఆలోచించడమో జరుగుతూనే ఉంది. ఆ చింతనల్లోంచి చిలవలు పలవలుగా పుట్టిన పిట్టకథలు వాల్మీకి రామాయణపు సొగసునూ, గాఢతనూ పెంచేవే. ఊర్మిళ నిద్ర అలాంటి కథ. 

జనకుడికి నాగేటిచాలులో దొరికిన బిడ్డ సీత, ఆపై ఇంకొక కూతురు ఊర్మిళ. జనకుని తమ్ముడు కుశధ్వజుడు సాంకస్య పట్టణపు రాజు. ఆయనకీ ఇద్దరు కూతుళ్లు. నలుగురు రాజకుమార్తెల్నీ అయోధ్యా రాకుమారులకి ఇచ్చి ఒకే ముహూర్తానికి పెళ్లి చేసాడు జనకుడు. వాల్మీకి రామాయణంలో ఉన్నది ఇంతే. 

ఊర్మిళ నిద్ర, లక్ష్మణదేవర నవ్వూ ఇవన్నీ జనకథలే. అన్నగారివెంట అడవులకి వెళ్లిన భర్త విరహాన్ని భరిస్తూ ఒంటరిగా ఉండిపోయిన ఊర్మిళ ఏమై ఉంటుందనే ఊహ మనసుని మెలిపెడుతుంది. 

పతంజలి శాస్త్రిగారి "కచ్ఛపసీత" కథ ఆ ఊహని వేరే స్థాయికి తీసుకెళ్తుంది. ఈ కథ గురించి ధూళిపాళ అన్నపూర్ణ గారు సమీక్షించినప్పుడు తెలిసింది. ఆ విదుషిని మెప్పించిన కథ ఎంత బావుండి ఉంటుందో అనుకున్నాను. పుస్తకం అంది చదివిన మొదటిసారి, రెండో సారి, ఎన్నిసార్లో... ఇదిగో ఇప్పుడు ఇంకోసారీ కూడా అదే అలజడి. కొక్కేలు వేసి లాగే వాక్యాలు ఎన్ని ఉన్నాయని. రామాయణం కొన్ని సర్గలు ప్రత్యేకంగా వెతుక్కుని చదువుకున్నాను, మళ్ళీ కథ చదువుకున్నాను. తీరదే! 

భారతీయ తాత్విక దృక్పథానికి రచయితకి ఉండాల్సిన అనుసంధానం గురించి శాస్త్రి గారి మాటల్లో అక్షరయాత్రలో విన్నవి మళ్ళీ మళ్ళీ గుర్తుచేసుకున్నాను. ప్రాచీన సాహిత్యకారులు తాత్వికతకి మనిషి అస్తిత్వానికి లంకె వేసి మనకందించారు. నెమ్మది నెమ్మదిగా సగర్వంగా అన్నీ జారవిడిచుకున్న తరానికి ఆఖరు ప్రతినిధిని నేను. ఇప్పుడు ఏడ్చి మొత్తుకుంటే దొరికేదా జ్ఞానం? 

లక్ష్మణుడి సాన్నిహిత్యాన్ని, ప్రేమని తల్చుకు తల్చుకు శల్యమైపోతున్న కూతురితో తండ్రి చెప్పే మాటలు ఏ బాధకైనా వర్తించేవే. "దుఃఖాన్ని లేదనుకోవడం అజ్ఞానం, దాన్ని విస్మరించమని చెప్పడం అమాయకత్వం. నువ్వు ముందు దుఃఖాన్ని అర్ధం చేసుకో. నువ్వు ఏ ఉపశమనం కోరుకుంటున్నావో అది వెలుపల ఉండదు. నీలోనే, నీ ఆధీనంలోనే ఉంటుంది." 

అయినా ఊర్మిళకి దారి దొరకదు. దుఃఖంలోంచి, ఆగ్రహంలోంచి విజ్ఞతలోకి ప్రయాణించడమేమీ సులువు కాదు అంటాడు ఊర్మిళతో తండ్రి. 

"బాల్యంలో తప్ప క్షత్రియస్త్రీ కి సుఖముండదు" అని చెప్తుంది  సీత తన చెల్లెలితో. పుట్టింటికి వెళ్లిపొమ్మని, బాల్యాన్ని పునర్జీవించమని ప్రోత్సహిస్తుంది. ఎంత గాఢమైన ఆలోచన! ఎంత అపురూపమైన ఊహ! 

ఒడిదుడుకులు అన్నీ మానవప్రయత్నానికి లొంగి దారివ్వవు. ఒక్కోసారి తలవంచక తప్పదు. బాల్యంలోకి ఎలాగైనా పారిపోగలిగితే చాలని క్షణకాలమైనా అనుకోని వారుంటారా? ఇంత తాత్వికతని అస్తిత్వానికి లంకె వేసి కథలో చుట్టి అందించారు పతంజలిశాస్త్రి గారు. 

"జీవితంలో మళ్ళీ సౌమిత్రిని చూడలేనేమోననే భయం హృదయం మీద శిలవలె ఉండేది. తన జీవితం భయం ఉండచుట్టిన వియోగం." అనుకుంటుంది ఊర్మిళ. 

ఊర్మిళ అంటే 'కోరిక కలిగినది' అని చెప్తారు. ప్రతీ స్త్రీ ఊర్మిళ కాదూ? సంతోషంగా జీవితం గడపాలని చూసే మనిషి కాదూ? 

కథకి మలుపు అవసరం కాబట్టి కచ్ఛపసీత ఊర్మిళ కథలోకి వస్తుంది. ఆమెకి పట్టుకొమ్మ దొరికినట్లయింది. తనలోకి తాను అంతర్లోకనం చేసుకోమని తండ్రి చెప్పాడు. బాల్యానికి వెళ్లిపొమ్మని అక్కచెల్లెలు చెప్పింది. దానికి మార్గమే తాబేలు రూపంలో కనిపించిందేమో. ప్రతీకాత్మకంగా సాగే కథలో మణిపూసల్లాంటి  మాటలెన్నో. "ఎక్కడ నుంచి వస్తాయీయనకి ఇలాంటి ఊహలు!" అని ముచ్చటపడి మళ్ళీ చదువుకోవడమే. "ఊరుకో.. నీ కన్నీళ్లు సౌమిత్రి కళ్ళలో తిరుగుతున్నాయి." అన్న వాక్యం కొన్ని జన్మలకి కూడా నన్ను వదిలిపోదేమో! 

ప్రాచీనసాహిత్యం అందకుండా ఒక తరాన్ని సాహిత్య పరంగా నిర్వీర్యం చేసిన మార్పుల గురించి కూడా పతంజలిశాస్త్రిగారికి కచ్చితమైన అభిప్రాయాలే ఉన్నాయి. పంచతంత్రం, పురాణేతిహాసాల్లో ఉన్న కాల్పనికత, మార్మికత మనిషి మెదడుకు పదును పెట్టే అంశాలు అంటారాయన. సమకాలీనతకు అద్దం పట్టేలా రాయడమొక్కటే సాహిత్యపు పరమావధి కాదు, ఆ పని చేసేందుకు వేరే మార్గాలున్నాయంటారు. పిడుగుపడి చెట్టు కూలితే బాల్కనీలోంచి చూసి అర్జంటుగా సోషల్ మీడియా లో కవిత్వమో కథో వెలార్చడాన్ని సృజనాత్మకత అనుకొమ్మని బలవంతం చేసే పరిస్థితుల్లో ఉన్నాం. కొత్త విశేషణాలెందుకు పుట్టట్లేదు? కొత్త పోలికలు ఎందుకు అందట్లేదు? నింగికీ, మన్నుకీ, పచ్చని చెట్టుకీ, పారే నీరుకీ దూరమైన మనిషికి కల్పనా, కవిత్వమూ ఎక్కణ్ణుంచి వస్తాయి? 

"పచ్చని చెట్ల నీడలో పడుకుని నీ బాల్యంలోకి వెళ్ళు. మన సుఖసంతోషాలని అక్కడ విడిచి వచ్చాం." అని చెప్తుంది సీత. కష్టాల కడలిలో ఎలా అంతర్ముఖమవ్వాలో కచ్ఛపసీత చూపిస్తుంది. ఊర్మిళ నిద్రపోతుంది. 

నిజంగా నిద్రపోయిందా? అందులో స్త్రీ సాధికారత ఏముంది? అసలీ కట్టుకథ వలన ప్రపంచానికి ఏం ఒరుగుతుంది? అని ప్రశ్నించే వారికి ప్రతీకాత్మకత అంటే చెప్పగలిగిన శక్తి రామాయణభారతాలకి కూడా లేదు. 

శాస్త్రిగారు ఒక మాట అంటారు.. ప్రాచీన సాహిత్యమొక్కటే సాహిత్యమని వాళ్లెప్పుడూ చెప్పలేదు. కానీ ఆధునికులు అభ్యుదయ సాహిత్యమొక్కటే సాహిత్యమని ఒక తరాన్ని గొప్ప అనుభవం నుంచి దూరం చేసేసారు అని.. ఎంత కఠోరనిజమది! 

 

సి. ఆనందారామం అంటారు.. "కాపీరైట్ హక్కులు లేవనే కదా రామాయణ భారతాల్ని ఇష్టానికి తిరగరాస్తున్నారు?" అని. నచ్చనిదాన్ని విశ్లేషించడమో, విమర్శించడమో కాక తమ భావజాలాన్ని ఆ పాత్రల మీద రుద్దడంలో  నైతికత ఎప్పుడూ ప్రశ్నార్ధకమే.     

అసలు కథ సౌందర్యాన్ని వెయ్యింతలు చేసేలా రాసిన "కచ్ఛప సీత" లాంటి కథ చదివి ఆ తిరగరాతల్ని చదివిన బాధని కడిగేసుకున్నాననిపించింది. 

మొన్న జరిగిన పతంజలిశాస్త్రిగారి పుట్టినరోజు సందర్భంగా "సారంగ"లో వచ్చిన వ్యాసాల్లో రెండు - "గోదావరి పడవలా మా అన్నయ్యగారు" లో తల్లావఝల శివాజీ తన అన్నగారి కంటే తనెన్ని వందలేళ్ళ చిన్నో నిరూపించుకునే విఫలప్రయత్నం చేశారు. శివాజీగారి మెటాఫర్లకి నేను వీరాభిమానిని. "ఎంగిలి కాని వాక్యాలతో అసలు కథ" అని కె. రామచంద్రారెడ్డి గారు వడ్లచిలకలు కథ గురించి రాశారు. "ఈమాట" లో  కె. సురేష్ గారు "శాస్త్రిగారి అరవై ఏళ్ల అక్షరయాత్ర" ని  సింహావలోకనం చేశారు. మూడూ ఇంకోసారి చదువుకుని, మృణాళిని గారి అక్షరయాత్ర చూసి, నిద్రకి ఒరుగుతూ ఇంకోసారి కచ్ఛపసీతని తల్చుకున్నాను. 

ఊర్మిళకి దొరికిన దారి ఎప్పటికైనా నాకూ దొరకకపోతుందా.. ఇలాంటి కథలు చదువుతూ చదువుతూ ఉంటే ఎప్పటికైనా అని. 

అన్నట్టు మనలో మన మాట - రామచంద్రారెడ్డి గారి విసురొకటి భలే నచ్చిందబ్బా! "ఎందుకింత శ్రమపడి చెరకు చీల్చి రసం తాగడం. డిస్పోజబుల్ గ్లాస్లో ఐస్ కలిపి గొంతులోకి దిగిపోయే రెడీమేడ్ సరుకు వుండగా అనే చదువరులకు ఓ దణ్ణం." అని... 

చెరుకుముక్క నవులుతూ... శాస్త్రిగారికి ఓ దణ్ణం పెట్టుకుంటున్నా. 

*** 

కచ్ఛపసీత కథ, మరో పదకొండు కథలతో కలిపి "రామేశ్వరం కాకులు" కథాసంకలనంలో ఉంది. ఛాయా ప్రచురణ